Son là một dòng mỹ phẩm với thành phần gồm chất tạo màu, dầu, sáp, và chất làm mềm, từ đó phủ màu, dưỡng ẩm và bảo vệ môi. Son là dòng sản phẩm không quá đắt và phổ biến trên thị trường, đây cũng đồng thời là loại mỹ phẩm được phụ nữ sử dụng hàng ngày hoặc dùng trong các dịp đặc biệt. Ước tính có khoảng 80% phụ nữ Bắc Mỹ và châu Âu sử dụng son môi thường xuyên, và có khoảng hơn 30% trong số họ đã và đang sở hữu trên 20 cây son.
Lịch sử phát triển
Từ cách đây 5000 năm, tại Mesopotamia, con người đã biết sử dụng đá quý được nghiền nhỏ để bôi lên môi và mí mắt. Đến thời Ai Cập cổ đại, người dân không chỉ biết sử dụng mỹ phẩm để làm đẹp mà còn bảo vệ da khỏi nắng và gió sa mạc. Son môi sau đó dần trở thành đồ dùng hàng ngày của nhiều người.
Son ban đầu được sản xuất từ các chất độc hại như chiết xuất rong biển, Iodine, và Bromine Mannite. Sau đó, các nhà sản xuất đã biết cách tách màu carmine từ bọ cánh cứng và kiến. Cleopatra (51-30 TCN) thường được miêu tả với đôi môi màu đỏ đặc trưng.
Trong 1500 năm, từ thời kỳ của Cleopatra đến thời Phục hưng, người dân châu Âu hầu như không còn sử dụng mỹ phẩm nữa. Thuật ngữ “son môi” thực tế đã được sử dụng từ trước năm 1880, nhưng phải đến cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, thuật ngữ này mới được xuất hiện trở lại và phổ biến hơn. Đến những năm 1920, son môi và các loại mỹ phẩm khác trở thành một xu hướng thời trang và phát triển mạnh đến ngày nay.
Son môi qua các thời kỳ
Loại son môi thương mại đầu tiên được giới thiệu tại Triển lãm Thế giới ở Amsterdam năm 1883 và được các nhà sản xuất nước hoa tại Paris bán rộng rãi từ năm 1884. Cuối năm 1890, Sears Roebuck bắt đầu quảng bá và bán hai dòng sản phẩm là son môi và phấn.
Son môi thời kỳ đầu được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau, từ giấy lụa, ống giấy, hoặc đựng trong các lọ nhỏ. Hai nhà phát minh đã phát triển son môi dưới dạng tuýp và nhờ vậy khiến đây trở thành vật dụng nhỏ gọn và dễ mang theo cho phụ nữ.
Vào năm 1915, Maurice Levy đã phát triển hộp son dạng kim loại với một cần gạt nhỏ ở bên cạnh để nâng và hạ son, ông gọi phát minh của mình là “Levy Tube”. Đến năm 1923, James Bruce Mason đã phát triển son môi dạng thỏi và chứa trong ống có cơ cấu xoay.
Son môi được phân thành các loại như son dưỡng ẩm, son satin và son sheer, son lì, son kem, son nhũ, son long wearing. Các thành phần thường có trong son gồm:
- Chất làm mềm da (giúp màu được thoa đều hơn): 41-79%
- Chất tạo cấu trúc: 15-28% (thường là kết hợp từ 2-5 nguyên liệu)
- Chất tạo màu: 3-10%
- Chất nhũ hóa: 0-10%
- Chất tăng độ bám: 0-5%
- Chất phủ: 0-5%
- Chất tạo hương: 0-0.3%
- Chất bảo quản/chống oxy hóa: 0.2-0.5%
Chất tạo cấu trúc cho son
Chất tạo cấu trúc cho son thường là các dạng sáp, polymer, hạt (ví dụ như hạt silica, đất sét hữu cơ) và các chất tạo hệ sợi. Các chất tạo cấu trúc thường dùng là:
- Ozokerite
- Sáp Carnauba
- Sáp Candelilla
- Sáp ong
- Polyethylene
- Hạt vi tinh thể
Trong quá trình sản xuất, việc kết hợp giữa các hạt tinh thể và sáp là rất quan trọng vì nó sẽ định hình sản phẩm, tạo ra các tinh thể nhỏ khi làm lạnh, từ đó cung cấp độ bám dính và liên kết cho sản phẩm. Các chất tạo cấu trúc thường được kết hợp:
- Ozokerite/hạt vi tinh thể
- Polyethylene/hạt vi tinh thể
- Polyethylene/Ozokerite
- Sáp ong/sáp Candelilla/sáp Carnauba
Chất làm mềm da
Các chất làm mềm da ảnh hưởng đến khả năng bám, màu, khả năng phân phối màu và độ bóng của son. Các chất làm mềm thường dùng có dạng nhớt, trọng lượng phân tử cao, không dễ lan trên da, từ đó hạn chế khả năng son bị loang và chảy ra ngoài vùng môi.
Ngoài ra, các chất làm mềm da cũng cung cấp độ bóng, làm mềm da, và có chỉ số khúc xạ trên 1.49. Các chất làm mềm thường có trong son là:
- Dầu Lanolin
- Dầu thầu dầu
- Bis-Diglyceryl Polyacyladipate-2 (Lanolin nhân tạo)
- Bơ shea
- Polybutene
- Polyisobutene hydro hóa
- Triisostearyl Citrate
Các mẹo xây dựng sản phẩm
- Son môi được sản xuất theo ba giai đoạn: nghiền bột màu, bổ sung sáp nền, và pha loãng dầu.
- Hỗn hợp màu nên được cắt kỹ bằng máy nghiền con lăn hoặc máy nghiền Kady và được trộn với chất làm mềm như dầu thầu dầu để tăng độ đồng đều.
- Có thể sử dụng hỗn hợp hạt vi tinh thể và sáp vô định hình để định hình sản phẩm. Các loại son dạng thỏi thường sử dụng 3-5 loại chất tạo cấu trúc.
- Đôi khi một sự thay đổi nhẹ trong cấu trúc cũng gây ra những biến đổi rất lớn về độ cứng, kích thước tinh thể và hình thức sản phẩm.
- Son nên có tốc độ cứng nhanh và dễ dàng lấy ra khỏi khuôn.
- Các loại sáp giúp son co lại khi làm mát, từ đó dễ lấy ra khỏi khuôn hơn. Tốt nhất nên láng một lớp sáp nóng trên khuôn để dễ lấy son ra hơn.
- Khá khó để phát triển một sản phẩm son có phạm vi ổn định nhiệt rộng vì các nguyên liệu trong son có khoảng nhiệt độ nóng chảy và đông đặc rất khác nhau, từ đó dẫn đến sự biến dạng hoặc thay đổi kết cấu của thỏi son.
- Các loại dầu, sáp khi được sử dụng phải có độ phân cực tương đồng để dễ dàng trộn lẫn với nhau khi ở dạng lỏng. Không nên sử dụng hạt vi tinh thể với hàm lượng cao trong dầu thầu dầu vì các hạt này ít tan trong dầu.
- Các chất tạo cấu trúc nên tạo ra các hạt tinh thể nhỏ, nếu kích thước hạt lớn sẽ làm giảm độ bóng của son. Các hạt vi tinh thể thường được dùng vì chúng giúp hình thành các hạt tinh thể có kích thước nhỏ hơn.
- Sử dụng silica bốc khói có thể cải thiện hiệu quả sử dụng, giảm sự kết tủa, lắng của màu và giảm tình trạng dầu loang.
Nguồn bài viết tham khảo tại: A Touch of Color: Historical and Contemporary Lipstick Formulation